در پروسه دریافت تسهیلات از بانک‌ها توسط شرکت‌های دانش‌بنیان، بانک‌ها با قوانین داخلی خود از جمله نرخ سود بالا، موضوع ضمانت‌نامه‌ها و تغییر رقم تسهیلات با دانش‌بنیان‌ها برخورد می‌کنند و شاید راه‌حل تأسیس بانک نوآوری و شکوفایی باشد.
به نقل از خبربزار ؛ اگر محصولی دانش‌بنیان داشته باشید و بخواهید برای محصول دیگری هم خدمات دانش‌بنیان دریافت کنید، مرکز مؤسسات و شرکت‌های دانش‌بنیان قطعاً از شما خواهد پرسید که به واسطه وجود کدام خدمت یا حمایت‌های صندوق نوآوری یا معاونت علمی علاقه‌مند هستید که محصولتان دانش‌بنیان شود؟
تسهیلات مسئله اصلی دانش‌بنیان‌ها
در آن حالت وقتی به لیست نگاه می‌کنید، درخواهید یافت که یکی از بزرگ‌ترین مزیت‌ها برای شرکت دانش‌بنیان که شامل همه می‌شود، موضوع تسهیلات است، در واقع، برخی مزایای دانش‌بنیان، مخصوص شرکت‌های تولیدی نوع یک است یا دسته‌ای که محصولاتشان از نظر معاونت فنی استاندارد باشند. از این رو، حمایت اصلی دانش‌بنیانی برای شرکت‌ها “تسهیلات” است. به شخصه در یک سال اخیر درگیر دریافت چند مدل از این تسهیلات بوده‌ام و در نظر داشته باشیم که معاونت علمی ریاست جمهموری و صندوق نوآوری و شکوفایی دو نهاد کاملاً مستقل هستند اما صندوق نوآوری مأموریت خود را در خدمت شرکت‌های دانش‌بنیان، استارتاپها و صنایع خلاق تعریف کرده است تا از محل وجوهی که تصویب می‌شود منابعی را در اختیار این گروه‌ها قرار دهد.
یکی از نقاط قوت صندوق نوآوری و شکوفایی بحث انعطاف است که به این منظور تلاش شده بود موضوع خطرپذیری هم در تصویب و اعطای تسهیلات بالا ببرند تا نیاز شرکت‌ها را تأمین نمایند. با این حال، وقتی به سامانه غزال مراجعه و درخواست تسهیلات می‌کنید، ممکن هست براساس صورت‌های مالی، قرارداد یا موارد تعیین شده تسهیلاتی دریافت کنید و به آن منظور به بانک‌های عامل یا صندوق‌های طرف قرارداد صندوق نوآوری و شکوفایی معرفی شوید.
مسیر پر پیچ و خم دریافت تسهیلات
در واقع، برای دریافت تسهیلات با دو بروکراسی روبه‌رو هستید، یکی در خود صندوق که تلاش کرده‌اند فرایندها را تسهیل و تسریع بخشند و در زمانی کم در کمیته‌هایی که جلسات مداوم برگزار می‌شود موارد و مبالغ را براساس مدارک دریافتی تصویب کنند؛ باید اشاره شود که برخی وجوه کوچک و وام‌های با مبالغ پایین توسط خود صندوق پرداخت می‌شود. به طور معمول این تسهیلات زیر یک میلیارد تومان مبلغ تعریف شده‌اند و وجوه از محل مبالغی که صندوق اعلام کرده است، تأمین می‌شوند.
با این حال، وقتی با خیال راحت نامه را به عنوان شرکتی دانش‌بنیان که واجد شرایط دریافت تسهیلات است به بانک می‌برید، رئیس شعبه با نگاه باریکی از روی روزنامه صبح در دستش، معاون خود را صدا می‌زند تا شما را به مسئول تسهیلات معرفی کند. در قسمت تسهیلاتی سپس نگاهی به نامه می‌اندازند، آن را نمی‌خوانند و به سوابق مالی شما، صورت‌های مالی، وثیقه‌ها مراجعه می‌کنند و پرونده تازه‌ای برای شما در بانک تشکیل می‌شود با مسیری کاملاً متفاوت از روندی که تاکنون پیموده‌اید، بدون آنکه دانش‌بنیان بودن اهمیتی داشته باشد.
نباید از یاد برد که دانش‌بنیان بودن به معنای دریافت سرمایه در گردشی برای شروع کار است و اصلاً بالای صندوق نوآوری و شکوفایی نوشته شده “مجتمع شکوفایی شرکت‌های دانش‌بنیان” یعنی قرار است نهال کسب‌وکار را رشد دهند اما بانک انتظارات دیگر و دیدگاه متفاوتی دارد.
در این حالت به واسطه قانون تصویبی جدید، عددهایی که قرار هست در قالب تسهیلات به دانش‌بنیان‌ها پرداخت شود از اختیار شعب بانک‌ها خارج بوده و باید توسط کمیته‌های بالاسری بررسی شود؛ حالا آن کمیته‌ها هر روز نقص مدارک، صورت‌های حسابرسی، ضمانت‌نامه‌ها و… طلب می‌کنند و مسیر طولانی می‌شود تا آنجا که نهایتاً اگر تصمیم بگیرند تسهیلات تصویب شود، هر مبلغی که خودشان می‌خواهند را به شما پرداخت می‌کنند. مثلاً اگر شما 3 میلیارد تومان خواسته باشید 1 میلیارد می‌دهند یا به همین ترتیب اگر 5 میلیارد باشد 2 میلیارد پرداخت می‌شود. تا این حد اختلاف!
از همه بدتر اینکه، وقتی شما نامه‌ای را از صندوق نوآوری و شکوفایی دریافت می‌کنید در آن قید شده است که تسهیلات مثلاً با سود 12 درصد پرداخت شود. اختلاف این درصد با رویه معمول بانک‌ها، مزیت مهمی برای شرکت‌ها به حساب می‌آید اما وقتی موعد واریز تسهیلات رسید، بانک اعلام می‌کند با سود 18 درصد پرداخت می‌کند.
در این حالت، شما با وضعیت گیج و سردرگم از خود می‌پرسید که پس چرا به صندوق نوآوری و شکوفایی مراجعه کردم؟ اصلاً وجود چنین نهاد واسطه‌ای چه کارکردی داشت؟ تأییدیه‌ای که دریافت کردم چه تأثیری دارد وقتی رقم تسهیلات نصف شد و سود بانکی همان 18 درصد است؟ پس دانش‌بنیان بودن وقتی قرار است وثیقه ملکی معتبر یا ضمانت نامه بانکی ارائه دهیم، به چه دردی می‌خورد؟
آن چیزی که صندوق نوآوری و شکوفایی همیشه ابراز داشته است این بوده که بانک‌ها با قوانین داخلی خود و اصول حاکم بانک مرکزی وضعیت را می‌سنجد و تسهیلات پرداخت می‌شود، پس تا آن زمان تغییری در شرایط به وجود نخواهد آمد.
اما، صندوق نوآوری و شکوفایی که مأموریتش شکوفایی و بارور ساختن هر نهالی برای رشد است و اصل وجودی‌اش به همراهی با جوانان و شرکت‌های نوپا باز می‌گردد آیا نمی‌تواند با از بین بردن واسطه‌ها به شکل مستقیم برای تسریع و تسهیل کردن حمایت مالی از شرکت‌های دانش‌بنیان وارد عمل شود؟
به شخصه شناخت زیادی از قوانین اقتصادی کشور ندارم، با این حال پیشنهاد می‌دهم به دلیل رهایی از بروکراسی طولانی، به نتیجه رساندن و تسریع مسیر حمایت از شرکت‌های نوآور، دانش‌بنیان و استارتاپها به خصوص با نوسانات نرخ دلار، تورم بالا و سرعت فناوری اگر امکان دارد تلاش کند بانکی را تأسیس نماید تا مسیر اعطای تسهیلات به شرکت‌ها به این بانک سپرده شود و در این نهاد از نظر وثیقه‌ها، ضمانت‌نامه‌ها، نرخ سود بهره بانکی و شرایط بازپرداخت با شرایط تصویب شده صندوق نوآوری و شکوفایی منطبق شود.
صندوق نوآوری بسیار پاسخ‌دهنده است و می‌توانم بگویم در زمان “دکتر وحدت” و هیئت امنای کنونی سرعت را در اولویت‌های خود داشته است. وقتی سراغ صندوق‌های مالی برای دریافت ضمانت‌نامه می‌رویم صدور آن از بانک‌ها بیشتر طول می‌کشد. وام‌هایی برای نمونه‌سازی درخواست می‌دهیم که در خود صندوق نوآوری نوشته شده تا 4 ماه به طول می‌انجامد و باید پیگیر باشید.
تسهیلاتی که آذرماه مصوب شده تیرماه سال بعد بانک هنوز می‌گوید، تأمین وجه نشده است، بنابراین تسهیلات زمانی برای شرکت‌ها مفهوم دارد که به موقع دریافت شود و با دیر رسیدن ارزش خود را از دست می‌دهد.
از این رو در خواست دارم واسطه‌هایی که فرهنگ سازمانی‌شان در مشتری‌مداری و درک معنای واقعی دانش‌بنیانی و استارت‌اپ خلاق با درک خطرپذیری و دیدگاه معاونت علمی و صندوق نوآوری و شکوفایی از صنایع خلاق و شرکت‌های دانش‌بنیان تفاوت دارد را حذف شوند و مسیر حمایت‌ها علاوه بر افزایش شفافیت، تسریع شود.
